(Geçen sayıdan devam)
Birinci yazımızın devamı, Türkmenlerin Culab’a nasıl yerleştiklerine ait olacaktı. Fakat bu yazıdan önce, Türkmenlerin Anadolu’ya ve Culab’a hangi tarihlerde geldikleri, kurdukları beylikleri tarihi kaynaklara dayanarak izah etmenin lüzumsuzluğuna kanaat getirdim. Bu yazımdan sonra tefrika tabii seyrini takip edecektir.
Yüce dağlar bir sualim var size,
Hani size konup göçen ilimiz,
Arap ata binip mızrak silkenler,
Görünmüyor gözü kanlı delimiz.
Türkmen Ozanı —
Büyük Türk tarihçisi Hüseyin Namık Orkun’un, "Türk Tarihinden" Anadolu Türkmenleriyle ilgili edindiğimiz bilgileri aktarmaya çalışacağız.
El’an millî sınırlarımızın güney ve kuzeyine serpilmiş köylerde oturan Türkmenlere tarih "Halep Türkmenleri" adını vermektedir.
Türkmenlerin Anadolu’ya geçişleri, Selçuklu hükümdarı Alp Arslan’ın 1071 tarihinde Malazgirt Meydan Savaşı'nı kazanmasından sonra başlar. Malazgirt Meydan Savaşına katılan Danişment Gazi, Türkmen olup savaş sonucunda Sivas, merkez olmak üzere, 1084 yılında müstakil bir Türkmen devleti kuruyor. Kahramanlığıyla ün almış bu zatın esas adı "Taylus"tur.
1071 ve daha sonraki tarihlerden itibaren Anadolu’da Selçuklular dâhil (Selçuklular, Oğuz’un 24 boyundan Kınık boyuna mensupturlar) birçok beylikler kurulmuştur. Bu beyliklerin için de Türkmen olan Germiyanoğulları, bunlar önce Malatya’da daha sonrada Kütahya'da beylik kurmuşlar. Ramazanoğulları Adana’da, Dulkadiroğulları, Maraş’ta, Hamitoğulları Eğridir, Yalvaç dolaylarında; Menteşeoğulları'nın bir kolu olan Teke Türkmenleri de Muğla ve dolaylarında birer Türkmen beylikleri kurmuşlardır. Bu beylikler uzun yıllar yaşamış, çeşitli kahramanlıklar göstermişlerdir.
Bu beyliklerden sonra, Söğüt kasabasında 1299 tarihinde kurulan Osmanlı Beyliği de (Oğuz'un 24 boyundan biri olan Kayı boyuna mensuptur) Türkmen beyliğidir. 622 yılı Asya’da, Avrupa’da, Afrika’da, hükümran olmuş, cihan tarihinin akışını değiştirmiş, tarihe çağ açmış büyük bir Türk imparatorluğudur. Muhakkak ki her şeyin bir başlangıcı ve bir de sonucu vardır. Bu tabiatın ezelî ve ebedî kanunudur, değişmez. Osmanlı İmparatorluğu da tarihte haşmet devrini kapamış, yerini aynı soydan gelen, sağlam temeller üzerine kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti’ne terk etmiştir.
Tarihin "Halep Türkmenleri" adını verdiği Türkmenler (Nizip, Oğuzeli, Kilis, Gaziantep, Suriye’de Bumbuç, Cerablus, Hama, Humus) havalilerine yerleşen Türkmenlerdir. Bu Türkmenler de Osmanlıların mensup olduğu Kayı boyundandırlar.
Kayılar ilk defa Anadolu’ya geçerken başlarında Hüsameddin Çoban Bey adında bir bey bulunuyordu. Çoban Bey, ilk önce Kastamonu ve dolaylarında devlet kurmuştur. (1219-1236) "Türk Tarihi" cilt 4, sayfa 138'de tarihçi H. Namık Orkun, Türkmenlerin Anadolu’ya geçişlerini tarihî kayıtlara dayanarak sıralamıştır. Halep Türkmenlerinin yaşadıkları topraklara hangi tarihte yerleştiklerine dair bir kayda rastlanmamıştır.
Türk yurdu dergisinde şöyle bir yazı vardır: (Türk Yurdu, Sayı 202, Sayfa 27)
"Osmanlı padişahlarından Yavuz Sultan Selim zamanında Orta Anadolu’nun Ankara taraflarından birçok Türkmen oymakları kaldırarak, Gaziantep, Urfa, Oylumlarına götürerek yerleştirilmişti. (Bu çağda XVI. yüzyıl) doğudan esen Şİilik ve Kızılbaşlık akımına karşı bir tampon vazifesini görsün diye gönderilmişti."
23 Ekim 1953 tarihinde "Yeni Sabah" gazetesinde, Sayın Prof. Cahit Tanyol’un "Barak Türkmenleri" adı altında bir yazısı çıkmıştı. Yazar, bu yazısında Türkmenlerin, Barak ve Elbeyli topraklarına Hicrî 1011 tarihinde yerleştiklerine değiniyordu. Böylece Türkmenler bundan 374 yıl önce, şimdi yaşadıkları bu topraklara yerleşmiş bulunuyorlardı. Bu tarihî rakamın doğruluğunu çevre Türkmenleri de kabul etmektedirler. Geçirdikleri tarihî olaylarda bunu teyit etmektedir. Bu tarihî olaylara ileride geniş yer verilecektir.
Yukarıda belirtilen ve bugün tarihe mal olmuş beyliklerin bakiyesi olan Tecirli, Ceritli, Tahtacı, Teke Türkmenleri, Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde (1) yaşamakta ve geleneklerini, bozmadan zamanımıza kadar getirmiş bulunmaktadırlar. Anadolu’da Türkmenlere genellikle yörük denmektedir. Adını saydığımız Anadolu Türkmenleriyle Halep Türkmenlerinin yaşayışlarında, kılıklarında, bilhassa kadın kılıklarında çok benzerlikler vardır.
Güney Anadolu Türkmenleriyle İç Anadolu Türkmenlerinin, oymak olarak akrabalıklarının el’an bilindiğide bir gerçektir. İleride buna değinilecektir.
(1)
1- Yozgat
2- Kırşehir
3- Çankırı
4- Eskişehir
5- Muğla
6- Antalya
7- Karaman
(Devamı var)
