Türkiye’de Ticaret ve Sanayi Odaları için hazırlanan ilk proje ile bugünkü Odalar Kanunu'nun neşri arasında hemen yarım asırlık bir zaman vardır. Ticaret odalarının en kıdemlisi İstanbul Ticaret ve Sanayi Odasıdır. 13 Zilkade 1292 tarihli fermanda İktisadi teşkilat mevzu bahis ve 13 Haziran 1292 tarihli kararname ile "Meclis-i Ticaret ve Ziraat" unvanı ile istişarî mahiyette bir meclis ihdas edilmiş ise de bu teşebbüs başarılamamıştır. Bilâhare 6 Safar 1297 tarihli, 11 maddelik bir nizamname ile "Dersaadet Ticaret Odası" ve 29 Recep 1297 tarihli nizamname ile birer Dersaadet Sanayi odası ve Dersaadet Ziraat odası ihdas edildi ve ilk defa olarak 14 Kânunusani 1882 gününde Dersaadet Ticaret Odası açıldı. Ve 27 Şubat 1888 gününden itibaren de "Dersaadet Ticaret ve Ziraat ve Sanayi Odası" adını aldı.
Meşrutiyetin ilânından iki yıl kadar sonra, 31 Mayıs 1326 tarihinde Ticaret ve Sanayi Odaları nizamnamesi yapıldı ve Ziraat odaları bunlardan ayrılmış oldu. Ve ondan sonra, başta İstanbul Ticaret Odası olmak üzere bazı odalar az çok bir mevcudiyet göstermeye başladılar.
Fakat asıl terakki ve tekâmül, Cumhuriyet devrinde başladı.
1923 yılında İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası ve bunu müteakip İzmir Odası tarafından hazırlanan "Ticaret ve Sanayi Odaları Kanun" lâyihaları hükümetçe bazı tadilât ile Büyük Millet Meclisine arz edildi.
12 maddelik olan bu kanunun, 655 numara ile 22 Nisan 1925 tarihinde kabul ve neşredildi ve bu suretle Ticaret ve Sanayi Odaları esaslı olarak kurulmuş oldu.
Gaziantep Ticaret ve Sanayi Odası, Ziraat, Ticaret ve Sanayi Odası namı ile 1315 tarihinde tesis etmiş ise de, iptidai bir hâlde kaldığı ve inkişaf edemediği rivayetten işitilmiştir. O tarihten Antep’in istirdadına kadar olan zamana ait muamelâtı ve vakayı gösteren evrak Fransız işgalinde tamamen kaybolmuş olmakla, bu badta bundan başka malûmat elde edilemedi.
İstirdattan sonraki teşekkül 24 Kânunusani 1922 gününe rastlar.
(Fotoğraf):TİCARET ODASI İDARE HEYETİ
12 Azadan mürekkep olarak kurulmuştur. Senelik mesai hulâsaları şudur:
1338-1339-1340-1341
Gaziantep, Ankara İtilâfnamesi'ni müteakip, 25 Kânunuevvel 1337 günü Fransızlar tarafından tahliye edildikten sonra 24.1.338 de Mayıs 326 tarihli Odalar Nizamnâmesi'ne tevfikan yapılan intihap neticesi, 12 azadan mürekkep Oda Meclisi ilk içtimaını Mutasarrıf Münir Bey'in riyasetinde aktetti. Bu yıllarda tacirlerin odaya kayıtları ile sınıf ve derecelerinin tayini ile uğraşıldı.
Yerli malı: Geyme için teşvikat yapılmasına ve buna Oda Meclisi azalarının numune olmasına karar verildi.
Kaçakçılarla: Muamele yapmamaları için tacirlere yemin ettirildi.
Tâcirler arasında mütehaddis meseleler sulhan halledildi. Bazı teamülî ücârîler tespit edildi.
Avrupa'ya giden seyyar sergiye 43 çeşit yerli malı, mahsulât ve eşya ile iştirak edildi.
(Fotoğraf): Ticaret Odası Başkanı Mahmut Ersoy
(Fotoğraf): Yılmaz Dokuzoğuz
1926
1926 yılında, 22 Nisan 341 tarihli ve 655 numaralı kanuna tevfikan yeniden intihap yapıldı.
Odaya ilk defa olarak, Ticaret Vekâletinden bir Başkâtip tayin edildi.
Mezkûr intihap devresinin Oda Meclisi şöyle teşekkül etmişti.
Muntahap azalar
Ali Bey Mamatağazâde
Hamit Bey Mütevellizâde
Hacı Kadir Bakkal Bey
Bahtiyar Bey Patpatzâde
Mustafa Bey Kafadarzâde
Rağıp Bey Hocazâde
Emin Mazlum Bey Karahocazâde
Hüseyin Bey Hamutzâde
Mahmut Bey Kanevetçizâde
Mehmet Hayri Bey Müftüzâde
Mastafa Bey İmamzâde
Ökkâş Bey Temirzâde
Tabii âzalar Rıza Cinanî Bey Mıntaka İktisat Müdürü
Bilâhare Vasıf Bey Mıntaka İktisat Müdürü
Şakir Ziya Bey Oda başkâtibi
Bilâhare Abdullâh Yılmaz Bey
926 yılında ilk defa olarak Oda bütçesi tanzim edildi. Oda kadrosu, yeni nizamnamenin odalara tahmil ettiği vazifeleri yapabilecek bir şekilde tanzim edildi. İlk defa olarak, 150 tacir ve sanatkârın iştirakı ile Oda Kongresi aktedildi.
Dellâl ve simsarlar için tarife yapıldı. Almanya’ya numunelik Antep pekmezi gönderildi. Amsterdam’a Hasankeyf tütünü numunesi gönderildi.
926 Oda Kongresi'nin ruznâmesi şu idi.
1-Ticareti sınaiyenin tanzim ve tezyidi.
2-Ticareti ziraiyenin tanzim ve tezyidi
3-para ve itibar mes’lesi
4-Terakkıyat-i ticariyeyi işkâl eden mevat
1927
Berlin, Amsterdam mümessilliklerimize ve Tiryeste'ye Antep fıstığı nümuneleri gönderildi. Antep pekmezi, Antep fıstığı, Antep kiliminin tağşiş edilmemeleri için talimatnameler hazırlanarak her üçü de muayeneye tâbi tutuldu. Antep pekmezinin köylerde temiz ve hilesiz yapılması için ayrıca bir de tarif name neşredildi. Oda kadrosuna bu iş için ilâve edilen muayene memurları ile beraber kadro şu şekli aldı:
1 başkâtip, 1 muhasip, 1 esnaf mürakıbi, 1 istatistik kâtibi, 2 muayene memuru, 1 piyasa memuru.
Yapılan tarifname köylülerimize, talimatname de Türkiye’deki umum Ticaret ve Sanayi Odalarına odanın muayene damgası ile beraber gönderildi.
